Pałac Zamoyskich w Kozłówce to jeden z najlepiej zachowanych obiektów magnackich w Polsce. Oddany do użytku w 1742 roku zachwyca pięknem kozłowieckich ogrodów i przepychem, jaki panuje we wnętrzu rezydencji.
Już pod koniec XVIII wieku Pałac w Kozłówce trafił pod skrzydła Zamoyskich. Prawdziwy charakter tego miejsca zawdzięczamy Konstantemu, który zapragnął uczynić to miejsce pełnym przepychu i splendoru dobudowując teatralnię, w której miały odbywać się rodzinne przedstawienia, zdobioną kaplicę oraz oficynę dla gości. Pałac zyskał również tarasy i dwie wieże, które pełniły funkcje użytkowe służąc jako wieże ciśnień.
Kaplica wzniesiona na początki XX wieku wzorowana była na kaplicy królewskiej w Wersalu. Oddaje realia oryginału poprzez skopiowaną sztukaterię, kolumnadę, ołtarz i prospekt organowy – frontową elewację zewnętrznej obudowy organów. W prezbiterium znajduje się witraż ze sceną Zwiastowania oraz herbem Zamoyskich. W łączeniu między pałacem a kaplicą, umieszczono popiersie Księdza Prymasa Stefana Wyszyńskiego oraz tablicę upamiętniającą jego pobyt w Kozłówce w czasie okupacji.
Wnętrze rezydencji
Wnętrze rezydencji zostało przystosowane tak, aby stała się ona obiektem całorocznym. Dlatego też funkcje grzewcze spełniały bogato zdobione piece kaflowe, które do dziś zachowały swój oryginalny kształt. Na uwagę zasługują także podłogi z listew w dwóch kolorach. Ciemniejszy uzyskano mocząc deski w specjalnym płynie przez 100 lat.
Konstanty Zamoyski zapragnął również upamiętnić najważniejsze sceny polskiej historii umieszczając malowidła na pałacowych ścianach. Dziś podziwiać można niemal 460 obrazów z ponad 1000, które w latach świetności skrywały mury rezydencji Zamoyskich.
Podczas zwiedzania Muzeum mieszczącego się w pałacu na szczególną uwagę zasługuje Salon Czerwony – najbardziej reprezentacyjne i największe (114 mkw.) pomieszczenie rezydencji. Na oknach i drzwiach wiszą haftowane firany i kotary z czerwonego aksamitu. Ściany zdobią obrazy z wizerunkami polskich królów i hetmanów oraz portrety ordynatów zamojskich.
Wystawy i spacery po parku
W Muzeum znajduje się także wiele wystaw stałych, czasowych oraz wirtualnych. W roli głównej m.in.: Portret króla Jana Kazimierza Wazy, „Złożenie do grobu” według Rafaela Santi i Pejzaż z Kampanii z ruinami akweduktu.
Park przy rezydencji początkowo wzorowany był na barokowych ogrodach Francji i Saksonii. Niegdyś park z neobarokową bramą, aleją lipową placem do tenisa, stajniami i aleją do jazdy konnej uległ po wojnie wielu procesom degradacyjnym. Pracownicy działającego tu domu dziecka urządzili ogródki działkowe. Ogrody doczekały się rewaloryzacji w 1960 roku. Pomysłodawcy postanowili otworzyć najstarszy układ ogrodowy z zachowaniem neobarokowych elementów. Park zyskał ozdobny trawnik z rabatami otoczonymi bukszpanem i rozarium umieszczone za północną oficyną.
Przekraczając pałacową bramę nie sposób nie zauważyć umieszczonego na niej napisu: To mniey boli. Wiąże się z nim legenda o Florianie Szarym, przodku Zamoyskich, który brał udział w bitwie z Krzyżakami pod Płowcami walcząc u boku Władysława Łokietka. Zraniony trzema kopiami miał odpowiedzieć królowi, że bolą one mniej niż cios zadany przez Krzyżaków państwu polskiemu. Dzielny Florian zaimponował królowi i ten postanowił odznaczyć go herbem Jelita.
Lasy Kozłowieckie
Zwieńczeniem historycznej podróży po magnackiej posiadłości Zamoyskich będzie spacer po Kozłowieckim Parku Krajobrazowym. Kompleks leśny z przewagą sosny i dębu w południowej części posiada rezerwat „Kozie Góry” utworzony w celu zachowania naturalnego fragmentu lasu z udziałem dębu szypułkowego. Niektóre okazy sięgają niemal 30 m i rosną tu od blisko 250 lat.
Na terenie Lasów Kozłowieckich znajduje się 2-kilometrowa ścieżka dydaktyczna Kopanina, która posiada 14 tablic z opisami walorów przyrodniczo-leśnych. Ścieżka dydaktyczna pozwala nam na obcowanie z naturą poprzez każdy ze zmysłów. Nie tylko słuch i zapach, ale również dotyk – przekonując się o różnorodności kory drzew, szyszek, liści i igieł.
Z parkingu wiedzie również 12- i 23-kilometrowa trasa rowerowa, która prowadzi początkowo wzdłuż ścieżki edukacyjnej Kopanina, a później przy rezerwacie Kozie Góry. Dłuższa trasa biegnie na leśny parking Stary Tartak.
Pałac-Muzeum Zamoyskich w Kozłówce to idealne miejsce na weekendowy wypad poza miasto. Możemy nie tylko poznać historię jednego z ważniejszych polskich rodów, ale też spędzić czas aktywnie.
