„Lubelskie standardy dostępności kultury” to zasady, wytyczne i wskazówki dotyczące dostępności kultury dla osób z niepełnosprawnościami. Dokument powstał z myślą o szerokim zastosowaniu zarówno przez miejskie instytucje kultury, organizacje pozarządowe korzystające ze środków finansowych Miasta Lublin, jak i inne podmioty chcące w swojej działalności uwzględniać opracowane zasady.
– Dzięki Standardom otwieramy się na szeroką różnorodność potrzeb odbiorców oraz osób współtworzących lubelską kulturę. Zasady, wspólnie wypracowane w ramach konsultacji społecznych, mają charakter rekomendacji, a ich stopniowe wdrażanie przyczyni się do równego i pozbawionego barier korzystania z oferty kulturalnej. Zapewnienie dostępności jest realizacją podstawowych praw człowieka, dlatego jest to dla nas tak ważny obszar działań – mówi Beata Stepaniuk-Kuśmierzak, zastępczyni prezydenta Lublina ds. kultury, sportu i partycypacji.
Lubelskie standardy dostępności kultury składają się z pięciu części, w których rozwijane są takie zagadnienia jak: zarządzanie, współpraca, współdzielenie, komunikacja i włączanie do odbioru i tworzenia kultury. Dokument bazuje na trzech podstawach: języku inkluzywnym, który nie wzmacnia stereotypów, przekonaniu, że zapewnianie dostępności jest pracą całego zespołu instytucji/organizacji oraz świadomości, że jest to proces, który będzie rozłożony w czasie. Standardy dotyczą Urzędu Miasta Lublin, przede wszystkim Wydziału Kultury, instytucji kultury, których organizatorem jest Miasto Lublin, organizacji pozarządowych oraz innych podmiotów realizujących działania ze środków publicznych, a także wszystkich, którzy wyrażą chęć dobrowolnego respektowania dokumentu.
W dokumencie szczegółowo wskazano zadania koordynatorek i koordynatorów dostępności w instytucjach kultury i organizacjach pozarządowych, w których zostaną oni powołani jako przykład dobrej praktyki. Wyróżnikiem „Lubelskich standardów dostępności kultury” jest akcentowanie roli organizacji pozarządowych, które mają wpływ na kształt miejskiej oferty kulturalnej. Dlatego przy wdrażaniu Standardów istotna jest współpraca, dzielenie się zasobami i wiedzą. Zostaną utworzone trzy sieci zrzeszające: koordynatorki i koordynatorów dostępności w instytucjach kultury, których organizatorem jest Miasto Lublin, osoby zajmujące się dostępnością w organizacjach oraz dyrektorki i dyrektorów instytucji kultury. Prężnym forum wymiany doświadczeń ma być działająca od dwóch lat Komisja Dialogu Obywatelskiego ds. dostępności do kultury dla osób z niepełnosprawnościami. Na każdym etapie działań ważny jest kontakt ze środowiskiem osób z niepełnosprawnościami. Ponadto Standardy zakładają m.in. stworzenie bazy z informacjami o możliwym do wypożyczenia sprzęcie zapewniającym dostępność czy wspólnego modelu opisu dostępności wydarzeń kulturalnych. Standardy akcentują włączanie osób z niepełnosprawnościami nie tylko do odbioru kultury, ale także do jej tworzenia, na przykład poprzez wolontariat czy zatrudnianie artystek i artystów z niepełnosprawnościami.
Załącznikiem do Standardów jest Podręcznik, w którym opisano podstawowe zasady języka oraz savoir-vivre w stosunku do osób z niepełnosprawnościami. Zawarto tam również szczegółowe informacje na temat zapewnienia dostępności podczas wydarzeń kulturalnych takich jak: pokaz filmowy, spektakl teatralny, wydarzenie plenerowe, wystawa czy oprowadzanie lub spacer. W przyszłości Standardy zostaną uzupełnione o zestaw piktogramów, które mają być wykorzystywane do jednolitego opisu wydarzeń kulturalnych w Lublinie.
Proces przygotowania Lubelskich standardów dostępności kultury rozpoczął się w 2021 r. Inicjatorem, pomysłodawcą i realizatorem było Stowarzyszenie Otwieracz, a partnerem Miasto Lublin. Pierwotna wersja dokumentu powstała w trakcie dziesięciu spotkań, w których uczestniczyły osoby z różnymi niepełnosprawnościami; przedstawicielki i przedstawiciele lubelskich organizacji społecznych, instytucji kultury; reprezentanci i reprezentantki Urzędu Miasta Lublin oraz ekspertki i eksperci zajmujący się dostępnością kultury w innych miastach. Spotkania zostały poprzedzone badaniami dotyczącymi uczestnictwa osób z niepełnosprawnościami w lubelskiej kulturze i szkoleniami. Następnie Standardy były analizowane, konsultowane i modyfikowane w Wydziale Kultury, także w ramach spotkań z przedstawicielami i przedstawicielkami instytucji kultury. Były także głównym tematem spotkania Komisji Dialogu Obywatelskiego ds. dostępności do kultury dla osób z niepełnosprawnościami. Standardy zostały także poddane konsultacjom społecznym, w trakcie których wypowiedzieli się mieszkanki i mieszkańcy Lublina.
Źródło: Miasto Lublin
Fot. Miasto Lublin
