Kawa jest najpopularniejszym napojem na świecie. W swojej popularności ustępuje wyłącznie wodzie. Wiele osób nie wyobraża sobie dnia bez filiżanki aromatycznego naparu. Każdy kawosz ma zupełnie indywidualne zwyczaje kawowe i inaczej przyrządza swój napój. Kawa w misce albo w miedzianym tygielku? Reguły i gusta przy piciu kawy zmieniają się w zależności od tego, w jakiej części świata żyjemy. Wiemy, że Włosi mają espresso, Irlandczycy — Irish cofee, a Amerykanie — americano. A jaką kawę pije się w Wietnamie i czy Turcy parzą kawę „po turecku”? Zapraszamy w podróż śladami aromatycznej kawy.

Pochodzenie słowa „kawa” nie zostało do końca wyjaśnione. Jedni argumentują, że pochodzi od arabskiego „kahwa”, które oznacza wino, które w islamie jest zakazane, więc podczas sufickich obrzędów religijnych zostało zastąpione rzekomo przez kawę. Są głosy, że nazwa pochodzi od słowa „quwwa”, które oznacza siłę i moc, którą daje picie naparu. Wielu specjalistów uważa jednak, że nazwa pochodzi od jednej z przypuszczalnych ojczyzn kawowca — prowincji Kaffa w Etiopii. To właśnie z Etiopii kawa dotarła na drugą stronę Morza Czerwonego – do Jemenu. Następnie za sprawą sufiego Baba Budana, który pod ubraniem schował siedem sadzonek kawowca, roślina trafiła do Indii.

Do Europy ziarna kawy dotarły z imperium osmańskiego. Kilkadziesiąt lat później powstały kawiarnie już we Włoszech, Anglii, Francji i Holandii. Pierwszą kawiarnię w Wiedniu otworzył Polak — Jerzy Kulczycki — krótko po sukcesie odsieczy wiedeńskiej króla Jana III Sobieskiego z 1683 r. Pierwsze sadzonki w Brazylii, które dały początek największym plantacjom kawy w świecie, pojawiły się w XVIII w. Teraz co trzecie ziarno kawy pochodzi właśnie stamtąd. Kawa na świecie była najpierw uniwersalnym lekiem i środkiem pobudzającym, by następnie zacząć spełniać funkcje towarzyskie i gromadzić wokół niej ludzi.

W Polsce kawa stała się popularna w XVII i XVIII wieku. Początkowo piło się ją bez żadnych dodatków, dopiero z czasem zaczęto dodawać do niej mleko, cukier i tłustą śmietankę. W zamożniejszych domach pito kawę ziarnistą, osoby ubogie miały dostęp jedynie do kawy zbożowej. Zmieniło się to dopiero w 1882 roku, wraz z otwarciem palarni kawy „Pluton”. Dzisiaj mamy dostęp do wszelkich ziaren i rodzajów przyrządzania kawy. Dalej jednak powodzeniem cieszy się ta parzona „po turecku”, czyli tradycyjna kawa mielona, zalewana wrzątkiem, chociaż z prawdziwie tureckim sposobem przyrządzania tego napoju ma ona niewiele wspólnego. Postanowiliśmy więc sprawdzić jaką kawę pije się na świecie.

Deserowa kawa w Turcji

Kawa w Turcji jest wyrazem umiłowania Turków do słodkości – stanowi ona słodki deser wypijany po południu. Zgodnie z przysłowiem kawa w Turcji powinna być czarna jak piekło i słodka jak kobieta. Kawę wymieszaną z dużą ilością cukru, kardamonu i odrobiną wody, parzy się na małym ogniu w mosiężnym lub miedzianym tygielku (tzw. cezve) z długą rączką. Nie dopuszcza się do zagotowania naparu, a jedynie do podniesienia poziomu pianki. Gotowanie powtarza się trzykrotnie, a na koniec podaje się go w niewielkich filiżankach, mniejszych nawet od tych do espresso.

Włoskie rytuały

Włosi kawę traktują z ogromnym szacunkiem, a jej picie jest swoistym rytuałem, powtarzanym kilkukrotnie w ciągu dnia, aż do późnych godzin wieczornych. Espresso Italiano, czyli najbardziej znany sposób parzenia kawy przez Włochów, przygotowywane jest według specjalnej receptury, którą opracował Narodowy Instytut Espresso. Zgodnie z nią napar powinien być przygotowywany z 7 g zmielonej kawy (najczęściej mocno palonej), zawierać 25 sekund ekstrakcji i 25 ml naparu. We włoskich kawiarniach nie brakuje cappuccino czy macchiato, należy jednak pamiętać, że Włosi spożywają je jedynie w godzinach porannych, czyli do godziny 11. W różnych częściach kraju można spróbować lokalnych sposobów przyrządzania, np. bicerin (espresso z dodatkiem śmietanki i czekolady) w Turynie, czy maroccicho (espresso z mleczną pianką i posypką z czekolady) w Piemoncie.

Ogromne americano

W Ameryce nic nie jest małe, kawa również. Europejski rozmiar duży w przypadku americano, czyli kawy przelewowej, w Stanach jest określany zazwyczaj jako mały, bądź średni, a prawdziwie duży to około 591,47 ml napoju. Co ciekawe Amerykanie piją albo bardzo słabą kawę z ekspresów przelewowych, albo wybierają bomby kaloryczne, czyli espresso z dodatkiem spienionego mleka, ogromnej ilości cukru, czekolady, lodów, pianek, słodkich syropów i bitej śmietany. Chociaż rocznie wypijają 146 miliardów filiżanek kawy, to nie celebrują jej picia. Kawę traktują jak napój energetyczny, najczęściej kupują w biegu, w sieciówce, w tekturowym kubku i pędzą na kolejne spotkanie.

Francuskie miseczki

Francuzi zaczynają dzień od chrupkiej bagietki i kawy, a ich ulubiona to cafe au lait, czyli kawa z gorącym mlekiem. Podawana jest w dużym szerokim kubku, a w niektórych domach nawet w miseczce, która ułatwia maczanie w kawie bagietki lub croissanta. Mleczną kawę lubią też dodać do poobiedniej przekąski lub nawet ją zastąpić kubkiem cafe liegois (kawa podawana z lodami waniliowymi i śmietanką) albo caffe fouette (kawa z dodatkiem rumu, bitej śmietany i utartej czekolady).

Irlandzka kawa z procentami

Są dwie wersje tłumaczące wymyślenie irlandzkiej kawy. Jedna mówi, że Irlandczycy wymyślili kawę z alkoholem w latach 40., aby rozgrzewać amerykańskich żołnierzy. Wtedy pomagała przetrwać mrozy. Druga wersja przypisuje autorstwo receptury Josephowi Sheridanowi, pracownikowi jednego z irlandzkich lotnisk, który w latach 50. serwował kawę z whisky pasażerom samolotów na rozgrzewkę. Niezależnie od historii kawa po irlandzku to hit znany na całym świecie. Nierzadko, poza aromatyczną whisky, dodaje się do niej ogromne ilości bitej śmietany. Prawdziwą Irish coffee przygotowuje się z whiskey, czarnej kawy, cukru trzcinowego oraz delikatnie ubitej śmietany. Jeżeli zamienimy alkohol na koniak, otrzymamy french coffee, a gdy whisky zastąpimy wódką, to napijemy się kawy po rosyjsku.

Kraina Flat White

Flat white to wizytówka Australii i Nowej Zelandii. Pierwsze informacje o tym napoju pochodzą z połowy lat 80. XX wieku. Flat white można porównać do latte, jednak bez mocnej pianki na wierzchu. Idealnie przyrządzone składa się z espresso (w Australii z pojedynczego, w Nowej Zelandii z podwójnego) z dodatkiem delikatnie podgrzanego mleka i minimalną warstwą pianki. Jedna z teorii mówi, że flat white powstało w Canberze, w czasie gdy mleko pozyskiwane od miejscowych krów było wadliwie przetwarzane, wskutek czego pieniło się gorzej niż zwykle. Idealne flat white podaje się w dużej filiżance w proporcji 1/3 espresso i 2/3 mleka. Nie wypada prosić o dodanie syropu smakowego do flat white.

Kawa wikingów

W krajach nordyckich (Skandynawia + Finlandia) pije się najwięcej kawy na świecie. Niektórzy tłumacza to nieustannym zimnem i brakiem słońca. Finom przypisuje się spożywanie nawet 12 kilogramów kawy w ciągu roku. Norwegia, Szwecja, Dania i Islandia z około ośmioma-dziewięcioma kilogramami również zawsze plasują się na samym szczycie statystyk, przy około 6 kilogramach przypisywanych najsłynniejszym smakoszom kawy – Włochom. Kawa w krajach nordyckich jest słabiej wypalana i co ważne, prawie nie występuje w wersji bezkofeinowej. To kawa często dużo mocniejsza niż w innych krajach, jak np. w Stanach, do czego wielu przyjezdnych musi się przyzwyczaić. Ostatnimi czasy popularna stała się FIKA, czyli najprościej tłumacząc szwedzka przerwa na kawę i ciastko. Ten szwedzki rytuał pozwala na chwilę zwolnić w ciągu dnia, nawiązać więzi z rodziną czy współpracownikami, albo odpocząć chwilę samemu w ciągu dnia. W każdym szwedzkim biurze fika jest przynajmniej raz w ciągu dnia, a często rano i po południu.

Cà phê đá, czyli kawa po wietnamsku

Kawę do Wietnamu przywieźli francuscy kolonialiści w XIX wieku, dlatego dużą popularnością cieszy się tutaj cafe au lait. Jednak Wietnamczycy wynaleźli również własny sposób na parzenie kawy. To Cà phê đá – napar, do zaparzany w phinu – specjalnym metalowym zaparzaczu. Ponieważ kawa przygotowana w nim była gorzka, zaczęto ją łączyć z mlekiem skondensowanym (ze względu na ograniczony dostęp do mleka świeżego). Dodatek tego mleka doskonale równoważy gorycz napoju. Co ciekawe Wietnamczycy tak pokochali ten aromatyczny napój, że obecnie są drugim, obok Brazylijczyków, największym producentem kawy.

***

Kawa przygotowywana jest i spożywana na wiele różnych sposobów, w zależności od rejonu świata. Poza wymienionymi sposobami można się również między innymi napić japońskiej Kan Kohi, czyli kawy w puszcze, Senegalskiej – café Touba, spróbować kawy z garnka (cafe del olla) w Meksyku, czy z tygielka w Maroko. A wy, jaką kawę najbardziej lubicie?

Subscribe
Powiadom o
guest
0 komentarzy
Inline Feedbacks
View all comments